Tuyến trùng hại lúa là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây giảm năng suất và chất lượng cây lúa. Loài ký sinh nhỏ bé này tấn công trực tiếp vào rễ, gây hiện tượng u sưng, làm tắc nghẽn dinh dưỡng và khiến cây lúa còi cọc, kém phát triển. Tuy nhiên, với sự hiểu biết rõ ràng về nguyên nhân, triệu chứng và các biện pháp phòng trừ hiệu quả, bà con nông dân hoàn toàn có thể kiểm soát và giảm thiểu thiệt hại do tuyến trùng gây ra, đảm bảo mang đến những mùa vụ bội thu.
Nguyên nhân dẫn đến bệnh tuyến trùng hại lúa
Nguyên nhân chính dẫn đến tuyến trùng hại lúa là do tuyến trùng Meloidogyne spp gây ra. Chúng xâm nhập và gây hại trực tiếp bên trong rễ cây lúa. Sau đó chích hút dinh dưỡng, làm tổ và tạo ra hiện tượng rễ u sưng, phình to. Hiện tượng này không chỉ làm rễ lúa mất khả năng hút nước và dinh dưỡng mà còn gây ra những tổn thương nghiêm trọng, dẫn đến suy yếu cây trồng.
Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của tuyến trùng
Những yếu tố dưới đây sẽ là điều kiện lý tưởng và là mấu chốt làm gia tăng tuyến trùng trong đất, tác động trực tiếp đến năng suất và chất lượng lúa. Do đó, việc xác định rõ nguyên nhân, các yếu tố ảnh hưởng sẽ giúp người nông dân chủ động hơn trong việc phòng trừ và quản lý tuyến trùng hại lúa hiệu quả hơn.
- Cấu trúc đất không phù hợp: Đất pha cát, đất nhẹ hoặc đất nhiễm phèn, chua là môi trường lý tưởng cho tuyến trùng phát triển. Các loại đất này giữ nước kém, dễ khô hạn, tạo điều kiện thuận lợi cho chúng sinh trưởng.
- Môi trường khô hạn: Tuyến trùng phát triển mạnh trong điều kiện thiếu nước. Ở giai đoạn đầu của cây lúa, nếu ruộng không được giữ ẩm thường xuyên, tuyến trùng có thể xâm nhập và gây hại nghiêm trọng.
- Sử dụng phân bón không hợp lý: Việc bón quá nhiều phân lân hoặc phân đạm, đặc biệt khi bón riêng rẽ, có thể làm tăng mật độ tuyến trùng trong đất, đồng thời làm suy giảm sức đề kháng của cây lúa.
- Thói quen canh tác không luân canh: Canh tác liên tục lúa qua nhiều vụ mà không luân canh với các cây trồng khác khiến tuyến trùng dễ dàng duy trì và phát triển trong đất.
- Thiếu vệ sinh đồng ruộng: Việc để lại tàn dư thực vật, gốc rạ sau thu hoạch là nguồn cung cấp ký chủ và môi trường sống cho tuyến trùng, giúp chúng tiếp tục gây hại cho vụ mùa sau.
Các triệu chứng của lúa khi bị tuyến trùng gây hại
Để nhận biết sớm tuyến trùng hại lúa, bà con nên chú ý quan sát rễ lúa và các biểu hiện bên ngoài của cây để có biện pháp xử lý kịp thời. Tuỳ vào từng giai đoạn khác nhau mà sẽ có các triệu chứng riêng biệt, dưới đây là một số đặc điểm cần lưu ý:
- Giai đoạn đầu: Tuyến trùng xâm nhập và sinh sống bên trong rễ ngay từ khi gieo sạ, chỉ sau khoảng 5 ngày, rễ lúa đã bắt đầu xuất hiện các bướu nhỏ. Đặc biệt khi ruộng có nguồn bệnh sẵn, cây lúa từ 1 tháng tuổi thường bị tuyến trùng tấn công. Lúc này, cây lúa có biểu hiện còi cọc, lá hơi vàng, sinh trưởng chậm. Nhổ cây lên, bà con sẽ thấy rễ vẫn trắng nhưng bị ngắn lại và có bướu nhỏ từ 1-2mm ở nhiều đoạn của rễ hoặc tại chóp rễ.
- Giai đoạn lúa non: Nếu bị tuyến trùng ký sinh ở giai đoạn 2-3 lá, cây lúa dễ bị chết non. Khi cây lúa phát triển đến giai đoạn 4 lá trở đi, cây ít chết hơn nhưng vẫn phát triển kém, tiêu tốn nhiều phân bón mà không đạt hiệu quả.
- Triệu chứng rõ rệt khác: Tuyến trùng gây tắc nghẽn dòng dinh dưỡng trong cây, dẫn đến cây bị vàng lá, đầu lá cháy khô. Cây lúa bị còi cọc, lùn, đẻ nhánh kém, trổ bông sớm nhưng bông nhỏ, ít hạt, hạt lửng lép nhiều.
Cách phòng trừ bệnh tuyến trùng hại lúa hiệu quả, dễ áp dụng
Để giảm thiểu thiệt hại do bệnh tuyến trùng hại lúa gây ra và bảo vệ cây lúa khoẻ mạnh hơn, bà con có thể áp dụng các biện pháp phòng trừ như sau:
Biện pháp canh tác
- Vệ sinh đồng ruộng sạch sẽ: Thu gom và tiêu hủy tàn dư thực vật, cỏ dại sau mỗi vụ để loại bỏ nơi trú ẩn của tuyến trùng.
- Luân canh cây trồng: Trồng xen canh hoặc luân canh với các loại cây trồng không phải ký chủ của tuyến trùng (như cây họ đậu) để cắt nguồn thức ăn của chúng.
Bón vôi: Bón vôi trong quá trình làm đất để cải thiện độ pH, giảm độ chua và tiêu diệt tuyến trùng. Liều lượng: 400-500kg/ha.
Quản lý nước
Duy trì nước trong ruộng: Giữ ruộng đủ ẩm, tránh để khô hạn kéo dài, đặc biệt ở giai đoạn lúa non. Sau khi sử dụng các loại thuốc can thiệp, bà con nhớ giữ nước trong ruộng từ 3-5cm trong khoảng 5-7 ngày.
Biện pháp sử dụng phân bón
- Bón phân cân đối: Tránh bón thừa đạm, ưu tiên bổ sung phân hữu cơ hoai mục để cải thiện đất và tăng sức đề kháng cho cây.
- Phun phân bón qua lá: Khi cây bị tuyến trùng tấn công, bổ sung dinh dưỡng qua lá giúp cây phục hồi nhanh hơn.
Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật
Bà con nông dân có thể sử dụng các loại thuốc hoá học để điều trị tuyến trùng hại lúa. Đặc biệt là sản phẩm MEGAMECTIN 20EC của Tây Đô JSC.
MEGAMECTIN 20EC là sản phẩm hữu hiệu do Tây Đô JSC sản xuất. Sản phẩm chuyên đặc trị tuyến trùng hại lúa hiệu quả và được đánh giá cao bởi đa số bà con nông dân đã sử dụng.
> Tham khảo thêm về liều lượng, cách dùng và các lưu ý khác tại đây: MEGAMECTIN 20EC – Tây Đô JSC
Trên là các thông tin chi tiết về tuyến trùng hại lúa, hy vọng với những thông tin hữu ích vừa nêu sẽ giúp bà con có thêm nhiều kiến thức để phòng ngừa tuyến trùng một cách nhanh chóng và dễ dàng. Tây Đô JSC kính chúc bà con mình nhiều sức khỏe, luôn có những vụ mùa bội thu – được mùa được giá.